نام فایل : انسان و فضاي جغرافيايي 12 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 9

حجم : 53 کیلوبایت

انسان و فضاي جغرافيايي
انسان در كنش خويش بر آنست تا محيط طبيعي را به محيط جغرافيايي، يعني محيطي كه انسانها آن را در بوته گذشته تاريخي خود ساخته و سپس پرداخت گرده اند مبدل كند. و اين رويدادي نو در عرصه تاريخ جهان است.
هر چند ديرين شناسي به ما مي آموزد موجوداتي كه خصوصيات انساني عرضه مي دارند حدود دو ميليون سال پيش از اين از گوشه اي از شرق افريقا برخاسته اند، نقش انسان به عنوان عاملي مداخله كننده در فضاي جغرافيايي در واقع به 6500 تا 700 سال پيش و به آغاز كار كشاورزي در اين سياره مي رسد. اشتغال به كار كشاورزي در نواحي مختلف جهان و تعميم آن طي سه تا چهار هزار سال اخير صورت پذيرفته است. با اين همه شدت گرفتن كنش انساني در فضاي جغرافيايي، به ويژه بر اثر ظهور دو رويداد توأمان يعني رشد سريع جمعيت جهان و پيشرفتهاي تكتنيكي، شتابي بيش از هميشه به خود گرفته است.
اول: چشم اندازهاي طبيعي، چشم اندازهاي تغيير شكل يافته، چشم اندازهاي آمايش يافته
به منظور طرح و بيان مسئله مي توان چشم اندازها را كه در واقع انعكاسي از فضا به حساب مي آيد، در پيوند با كيفيت مداخلات انساني به سه مقوله بزرگ تقسيم كرده
چشم انداز طبيعي
چشم انداز طبيعي يا چشم انداز بكر، نماينگر وجه طبيعي است كه بر اساس وضع كنوني اطلاعات ما، دست كم تا زماني نه چندان دور، نشانه اي از مداخله انساني با خود نداشته است حدود و شعور چنين محيطي را مي توان بي واسطه و به عيان ديد، چشم اندازهاي طبيعي در عصر ما به چشم اندازهايي گفته مي شود كه به معناي دقيق و محدود كلمه در فضاي سكون جاي ندارد و خاص مناطقي است كه به دليل وجود تنگناهاي اقليمي، براي فعاليت هاي كشاورزي و يا دامداري نامساعداند. از آن جمله مي توان كوه هاي بلند يا نواحي يخ زده عرض جغرايايي بالا. بيابانهاي سرد و گرم و گاه قلمرو جنگله ها و مانداب هاي واقع در سرزمينهاي گرمسيري را در اين فصل جاي داد.
با اين حال گاه در چنين فضاهاي نامساعد نيز باز به مراكز استقرار گروهها انساني بر مي خوريم كه به فعاليتهاي معيني اختصاص يافته اند. پايگاههاي استراتژيكي و مطالعاتي واقع در عرضهاي جغرافيايي بلند، معادن واقع در بيابانها و يا در سرزمينهاي مرتفع كوهستاني از اين جمله اند. هزينه حضور انسان مدرن در محيط هاي دشوار، به سبب نامساعد بودن شرايط آب و هوايي و مشكل ارتباطات و عامل انترواوپرت افتادگي، بسيار سنگين است. در چنين پايگاههايي سعي بر آنست تا دوران اقامت كادرها را كه عموماً از كارشناسان و متخصصاني با مهرت و تجارب بالا تركيب يافته اند تقليل دهند. اگر امكان محدود انسان در اين فضاهاي خالي از سكنه در نهايت امر بتواند در مقياس محلي به تغيير شرايط محيطي بيانجامد، باز به يقين چنين تغييري به دگرگوني خصايص كلي تمامي مجموعه منجر نمي شود.
چشم انداز تغيير شكل يافته
اين اجماعات شكارگر و گرد آورنده فرآورده هاي طبيعي كه در جابجايي دايم بسر مي برند، حتي بي آن كه به فعاليتهاي دامداري و كشاورزي بپردازند قادرند به نحو برگشت ناپذيري چشم انداز طبيعي را تغيير شكل دهند. رسم به آتش كشيدن بوته زارها و يا جنگل ها به منظور شكار، به ناچار به بروز نوعي دگرگوني در محيط پيرامون مي انجامد. اين پديده، به ويژه در حاشيه قلمروهاي بزرگ جنگلي در منطقه گرمسيري، قابل شناسايي است. ما در اين جا با دو داده كه به هدفي يگانه توجه دارند مواجه هستيم: داده اول محيط محلي است كه به دلايل عملكرد عوامل بروني كه وابسته به خاك است از محيط پيرامون خود آسيب پذيرتر مي نمايد و به سهولتي بيش از جنگهاي متراكم تحت تأثير آتش دگرگون مي شود و تغيير شكل مي دهد حال چه حريق تصادفاً وجه به عهد و به وسيله شكارگران پديد آمده باشد.
داده دوم: فعاليت هاي مربوط به دامداري است كه حتي بدون دخل و تصرف قابل رويت ، مانند ايجاد پرچين و يا آبشخور، مي توان به نوعي در تغيير مشكل محيط اثر بگذارد. گاوها و گوسفندها و بزها به منظور تأمين غذاي مورد نياز خود به انتخاب گونه هايي خاص از گياهان مي پردازند و بدين ترتيب موجبات تغيير شكل پوشش گياهي محل استقرار خود را فراهم مي آورند؛ لگدكوب كردن دامنه ها و يا حاشيه رودخانه ها، فراين فرسايش خاك را تسريع مي كند و توسعه مي بخشد. بدين معنا كه تعادل بر هم مي خورد تا تعادل ديگر جاي آنرا بگيرد و در حد فاصل ميان اين دو، دگرگوني هايي كم بيش سريع روي مي دهد كه مي تواند احياناً مخرب بوده باشد.
باري وقتي دگرگوني هاي جاري در پديده هاي طبيعي، كه غالباً چنان به ؟ و كندي صورت مي گيرد كه مشاهده مستقيم آن مسير نيست، چنان شتابي به خود بپذيرد كه قابل مشاهده و ادراگ باشد، بيم آن مي رود كار به بروز فاجعه هايي بيانجامد كه زيان هاي ناشي از آن چه بسا ادامه حيات انسان را در سرزميني به مخاطره افكند.
...